Taittirīya Upaniṣad — Ānanda-vallī & Bhṛgu-vallī

ॐ ब्रह्मविदाप्नोति परम् । तदेवाभ्युक्तम् — सत्यं ज्ञानमनन्तं ब्रह्म । यो वेद निहितं गुहायां परमे व्योमन् । सोऽश्नुते सर्वान् कामान् सह ब्रह्मणा विपश्चितेति ॥

oṃ brahmavid āpnoti param; tadev�bhyuktam — satyaṃ jñānam anantaṃ brahma; yo veda nihitaṃ guhāyāṃ parame vyoman; so'śnute sarvān kāmān saha brahmaṇā vipaściteti.

तस्माद्वा एतस्मादात्मन आकाशः सम्भूतः । आकाशाद्वायुः । वायोरग्निः । अग्नेरापः । अद्भ्यः पृथिवी । पृथिव्य ओषध्यः । ओषधीभ्योऽन्नम् । अन्नात् पुरुषः ॥

tasmād vā etasmād ātmana ākāśaḥ sambhūtaḥ; ākāśād vāyuḥ; vāyor agniḥ; agner āpaḥ; adbhyaḥ pṛthivī; pṛthivyā oṣadhayaḥ; oṣadhibhyo'nnam; annāt puruṣaḥ.

अथ योऽन्योऽन्तर आत्मा प्राणमयः । तेनैष पूर्णः । स वै एष पुरुषविध एव । तस्य प्राण एव शिरः, व्यानो दक्षिणः पक्षः, अपान उत्तरः पक्षः, आकाश आत्मा, पृथिवी पुच्छं प्रतिष्ठा ॥

atha yo'nyo'ntara ātmā prāṇamayaḥ; tenaiṣa pūrṇaḥ; sa vai eṣa puruṣavidha eva; tasya prāṇa eva śiraḥ, vyāno dakṣiṇaḥ pakṣaḥ, apāna uttarāḥ pakṣaḥ, ākāśa ātmā, pṛthivī pucchaṃ pratiṣṭhā.

प्राणं देवा अनु प्राणन्ति । मनुष्याः पशवश्च ये । प्राणो हि भूतानामायुः । तस्मात् सर्वायुषमुच्यते ॥

prāṇaṃ devā anu prāṇanti, manuṣyāḥ paśavaś ca ye; prāṇo hi bhūtānām āyuḥ; tasmāt sarvāyuṣam ucyate.

अथ योऽन्योऽन्तर आत्मा मनोमयः । तेनैष पूर्णः …

atha yo'nyo'ntara ātmā manomayaḥ; tena eṣa pūrṇaḥ …

अथ योऽन्योऽन्तर आत्मा विज्ञानमयः । तेनैष पूर्णः …

atha yo'nyo'ntara ātmā vijñānamayaḥ; tena eṣa pūrṇaḥ …

असन्नेव स भवति, असद्ब्रह्मेति चेद्वेद; अस्ति ब्रह्मेति चेद्वेद, सन्तमेने ततो विदुः…

asanneva sa bhavati, asad brahmeti ced veda; asti brahmeti ced veda, santam enaṃ tato viduḥ …

अभयप्रतिष्ठा असद्वा इदमग्र आसीत्, ततो वै सदजायत … रसो वै सः, रसꣳ ह्येवायं लब्ध्वाऽऽनन्दी भवति ॥

abhaya‑pratiṣṭhā; asad vā idam agra āsīt, tato vai sad ajāyata … raso vai saḥ; rasaṃ hy evāyaṃ labdhvā' ānandī bhavati.

मनोमयप्राणशरीर‑आनन्दमिमांसा — मानवआनन्दात् शतशः वृद्ध्या ब्रह्मानन्दपर्यन्तम् ॥

manomaya‑prāṇa‑śarīra—ānanda‑mimāṃsā: from human joy, increasing hundred‑fold at each step, up to the bliss of Brahman.

यतो वाचो निवर्तन्ते अप्राप्य मनसा सह । आनन्दं ब्रह्मणो विद्वान् न बिभेति कुतश्चनेति ॥

yato vāco nivartante aprāpya manasā saha; ānandaṃ brahmaṇo vidvān na bibheti kutaścana iti.

भृगुर्वै वारुणिः वरुणं पितरमुपससार— ‘अधीहि भगवो ब्रह्म’ इति … ‘यतो वा इमानि भूतानि जायन्ते … तद्विजिज्ञासस्व, तद् ब्रह्म’ इति ॥

bhṛgur vai vāruṇiḥ varuṇaṃ pitaram upasasāra— 'adhīhi bhagavo brahma' iti … 'yato vā imāni bhūtāni jāyante … tad vijijñāsasva, tad brahma' iti.

अन्नं ब्रह्मेति व्यजानात् … अन्नाद्भूता इज्यन्ते, अन्नेन जीवितं, अन्नं प्रयन्त्यभिसंविशन्ति ॥

annam brahmeti vyajānāt … annād bhūtā ijyante, annena jīvitaṃ, annaṃ prayanty abhisaṃviśanti.

प्राणो ब्रह्मेति व्यजानात् … प्राणाद्ध्येव खल्विमानि भूतानि जायन्ते …

prāṇo brahmeti vyajānāt … prāṇād dhy eva khalv imāni bhūtāni jāyante …

मनो ब्रह्मेति व्यजानात् …

mano brahmeti vyajānāt …

विज्ञानं ब्रह्मेति व्यजानात् …

vijñānaṃ brahmeti vyajānāt …

आनन्दो ब्रह्मेति व्यजानात् … स एष आनन्दमयोऽभ्यासात् ॥

ānando brahmeti vyajānāt … sa eṣa ānandamayo'bhyāsāt.

अन्नं न निन्द्यात् … अन्नं बहु कुर्वीत, तद् व्रतम् ॥

annaṃ na nindyāt … annaṃ bahu kurvīta, tad vratam.

अन्नो हि भूतानां ज्येष्ठम् … अन्नं हि भूतानां ज्येष्ठम् ॥

anno hi bhūtānāṃ jyeṣṭham … annaṃ hi bhūtānāṃ jyeṣṭham.

अन्नं बहु कुर्वीत, तद् व्रतम् … पृथिव्यां आकाशः प्रतिष्ठितः …

annaṃ bahu kurvīta, tad vratam … pṛthivyāṃ ākāśaḥ pratiṣṭhitaḥ …

अहं अन्नम्, अहं अन्नम्, अहं अन्नम् । अहमन्नादोऽहमन्नादोऽहमन्नादः …

aham annam, aham annam, aham annam; aham annādo'ham annādo'ham annādaḥ …